рдЧुрд░ुрд╡ाрд░, 17 рдЬुрд▓ाрдИ 2025

рд╡ेрджांрдд: рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдоें рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдоोрдХ्рд╖ рдХा рдоाрд░्рдЧ



рд╕ाрд░: рдпрд╣ рд╢ोрдз рдкрдд्рд░ рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХी рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╢ाрдЦा, рд╡ेрджांрдд рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгाрдУं рдФрд░ рд╕िрдж्рдзांрддों рдХा рдЕрди्рд╡ेрд╖рдг рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╡ेрджांрдд рдХे рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╡िрдХाрд╕, рдЙрд╕рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢ाрдЦाрдУं (рдЕрдж्рд╡ैрдд, рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд, рдж्рд╡ैрдд), рдЬ्рдЮाрдирдоीрдоांрд╕ा, рддрдд्рд╡рдоीрдоांрд╕ा рдФрд░ рдоोрдХ्рд╖ рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рдкрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдбाрд▓рддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдкрдд्рд░ рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╡ेрджांрдд рдХे рд╕ाрд░ рдХो рд╕рдордЭрдиा рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рд╡िрдЪाрд░ рдкрд░ рдЗрд╕рдХे рдЧрд╣рд░े рдк्рд░рднाрд╡ рдХो рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рдиा рд╣ै।

рдкрд░िрдЪрдп:

рд╡ेрджांрдд, рдЬिрд╕рдХा рд╢ाрдм्рджिрдХ рдЕрд░्рде "рд╡ेрджों рдХा рдЕंрдд" рдпा "рд╡ेрджों рдХा рд╢िрдЦрд░" рд╣ै, рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХी рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рдФрд░ рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╣ै। рдпрд╣ рдЙрдкрдиिрд╖рджों рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै, рдЬो рд╡ेрджों рдХे рдЬ्рдЮाрдирдХाрдг्рдб рдХे рд╣िрд╕्рд╕े рд╣ैं рдФрд░ рдЧрд╣рди рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдЕंрддрд░्рджृрд╖्рдЯि рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡ेрджांрдд рдХा рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрд╖рдп рдм्рд░рд╣्рдо (рдкрд░рдо рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा) рдФрд░ рдЖрдд्рдоा (рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЪेрддрдиा) рдХे рд╕ंрдмंрдз рдХो рд╕рдордЭрдиा рд╣ै, рддрдеा рдоोрдХ्рд╖ (рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдХे рдЪрдХ्рд░ рд╕े рдоुрдХ्рддि) рдХे рдоाрд░्рдЧ рдХो рдк्рд░рд╢рд╕्рдд рдХрд░рдиा рд╣ै। рд╕рджिрдпों рд╕े, рд╡ेрджांрдд рдиे рдЕрдирдЧिрдирдд рд╡िрдЪाрд░рдХों рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╕ाрдзрдХों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा рд╣ै, рдФрд░ рдЖрдЬ рднी рдпрд╣ рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рдмрдиा рд╣ुрдЖ рд╣ै।

рд╡ेрджांрдд рдХा рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╡िрдХाрд╕:

рд╡ेрджांрдд рдХा рдЙрдж्рднрд╡ рдЙрдкрдиिрд╖рджों рд╕े рд╣ुрдЖ, рдЬिрдирдХी рд░рдЪрдиा рд▓рдЧрднрдЧ 800 рдИрд╕ा рдкूрд░्рд╡ рд╕े 500 рдИрд╕ा рдкूрд░्рд╡ рдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдИ рдеी। рдЗрди рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рдпрдЬ्рдЮीрдп рдЕрдиुрд╖्рдаाрдиों рд╕े рд╣рдЯрдХрд░ рдЖрдд्рдо-рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХी рдк्рд░рдХृрддि рдкрд░ рдз्рдпाрди рдХेंрдж्рд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдмाрдж рдоें, рдм्рд░рд╣्рдо рд╕ूрдд्рд░, рдорд╣рд░्рд╖ि рдмाрджрд░ाрдпрдг рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд, рдиे рдЙрдкрдиिрд╖рджों рдХे рдмिрдЦрд░े рд╣ुрдП рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рдХिрдпा рдФрд░ рд╡ेрджांрдд рджрд░्рд╢рди рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рдЖрдзाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा।

рд╣ाрд▓ांрдХि, рд╡ेрджांрдд рдХी рд╡िрднिрди्рди рд╢ाрдЦाрдУं рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдмाрдж рдоें рд╣ुрдЖ, рдЬрдм рдорд╣ाрди рдЖрдЪाрд░्рдпों рдиे рдм्рд░рд╣्рдо рд╕ूрдд्рд░ рдФрд░ рдЙрдкрдиिрд╖рджों рдХी рдЕрдкрдиी-рдЕрдкрдиी рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдПं рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХीं। рдЗрдирдоें рд╕े рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рдоुрдЦ рдЖрдЪाрд░्рдп рдЖрджि рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп (рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд), рд░ाрдоाрдиुрдЬाрдЪाрд░्рдп (рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд) рдФрд░ рдоाрдзрд╡ाрдЪाрд░्рдп (рдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд) рдеे। рдЗрдирдХे рднाрд╖्рдп рдФрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдЖрдЬ рднी рд╡ेрджांрдд рдХे рдЕрдз्рдпрдпрди рдХा рдЖрдзाрд░ рд╣ैं।

рд╡ेрджांрдд рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢ाрдЦाрдПँ:

рд╡ेрджांрдд рдХो рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рддीрди рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢ाрдЦाрдУं рдоें рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЬो рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рдХे рд╕ंрдмंрдз рдХो рд▓ेрдХрд░ рднिрди्рди рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд░рдЦрддी рд╣ैं:

 * рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд (рдЕрдж्рд╡ैрддрд╡ाрдж): рдЖрджि рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рддिрдкाрджिрдд, рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдФрд░ рд╡्рдпाрдкрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЕрдз्рдпрдпрди рдХी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рд╢ाрдЦा рд╣ै। "рдЕрдж्рд╡ैрдд" рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै "рдПрдХ рдХे рдмिрдиा рджूрд╕рд░ा" рдпा "рдЧैрд░-рдж्рд╡ैрдд"। рдпрд╣ рдоाрдирддा рд╣ै рдХि рдХेрд╡рд▓ рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рдкрд░рдо рд╕рдд्рдп рд╣ै рдФрд░ рдЖрдд्рдоा (рдЬीрд╡ाрдд्рдоा) рдоूрд▓ рд░ूрдк рд╕े рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕рдоाрди рд╣ै। рдоाрдпा (рдм्рд░рд╣्рдоांрдбीрдп рдн्рд░рдо) рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдЖрдд्рдоा рдЕрдкрдиी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдк्рд░рдХृрддि рдХो рднूрд▓рдХрд░ рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рд╕े рдЬुрдб़ा рдоाрдирддी рд╣ै। рдЕрдж्рд╡ैрдд рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, рдоोрдХ्рд╖ (рдоुрдХ्рддि) рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХे рдЙрди्рдоूрд▓рди рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо-рдЖрдд्рдоा рдХी рдПрдХрддा рдХे рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЕрдиुрднрд╡ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдХा рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХрдерди "рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्рдпं рдЬрдЧрди्рдоिрде्рдпा рдЬीрд╡ो рдм्рд░рд╣्рдоैрд╡ рдиाрдкрд░ः" (рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рд╕рдд्рдп рд╣ै, рдЬрдЧрдд рдоिрде्рдпा рд╣ै, рдЬीрд╡ рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рд╣ै, рдХोрдИ рдФрд░ рдирд╣ीं) рдЕрдж्рд╡ैрдд рдХे рд╕ाрд░ рдХो encapsulates рдХрд░рддा рд╣ै।

 * рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд (рдпोрдЧ्рдп рдЕрдж्рд╡ैрддрд╡ाрдж): рд░ाрдоाрдиुрдЬाрдЪाрд░्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рддिрдкाрджिрдд, рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╕े рднिрди्рди рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдоाрдирддा рд╣ै рдХि рдм्рд░рд╣्рдо, рдЬीрд╡ाрдд्рдоा (рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЖрдд्рдоा) рдФрд░ рдЬрдЧрдд (рднौрддिрдХ рджुрдиिрдпा) рд╕рднी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╣ैं। рд╣ाрд▓ांрдХि, рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдФрд░ рдЬрдЧрдд рдм्рд░рд╣्рдо рдХे 'рд╡िрд╢ेрд╖рдг' рдпा 'рдЧुрдг' рд╣ैं, рдЬो рдм्рд░рд╣्рдо рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ैं рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рд╕े рдЕрд╡िрднाрдЬ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдЬुрдб़े рд╣ुрдП рд╣ैं। рдм्рд░рд╣्рдо рдЗрди рджोрдиों рдХा рдиिрдпाрдордХ, рдк्рд░ेрд░рдХ рдФрд░ рдзाрд░рдХ рд╣ै। рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рдоें, рдоोрдХ्рд╖ рднрдХ्рддि (рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХे рдк्рд░рддि рдк्рд░ेрдордкूрд░्рдг рд╕рдорд░्рдкрдг) рдФрд░ рдк्рд░рдкрдд्рддि (рд╢рд░рдг) рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ंрдмंрдз рдоें рдЬुрдб़рддी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЕрдкрдиी рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдкрд╣рдЪाрди рдмрдиाрдП рд░рдЦрддी рд╣ै।

 * рдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд (рдж्рд╡ैрддрд╡ाрдж): рдоाрдзрд╡ाрдЪाрд░्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рдеाрдкिрдд, рдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд рдм्рд░рд╣्рдо, рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдФрд░ рдЬрдЧрдд рдХे рдмीрдЪ рдкूрд░्рдг рдж्рд╡ैрдд рдпा рднिрди्рдирддा рдкрд░ рдЬोрд░ рджेрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдоाрдирддा рд╣ै рдХि рдпे рддीрдиों рдоौрд▓िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдФрд░ рд╢ाрд╢्рд╡рдд рд░ूрдк рд╕े рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддाрдПं рд╣ैं। рдм्рд░рд╣्рдо (рд╡िрд╖्рдгु) рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдФрд░ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдЬीрд╡ाрдд्рдоाрдПं рдФрд░ рдЬрдЧрдд рдЖрд╢्рд░िрдд рд╣ैं। рдж्рд╡ैрдд рджрд░्рд╢рди рдоें, рдоोрдХ्рд╖ рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХे рдЕрдиुрдЧ्рд░рд╣ рдФрд░ рднрдХ्рддि рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдЬीрд╡ाрдд्рдоाрдПं рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╕ाрде рд╢ाрд╢्рд╡рдд рджाрд╕-рд╕्рд╡ाрдоी рд╕ंрдмंрдз рдоें рдЖрдиंрдж рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддी рд╣ैं।

рд╡ेрджांрдд рдХी рдЬ्рдЮाрдирдоीрдоांрд╕ा рдФрд░ рддрдд्рд╡рдоीрдоांрд╕ा:

 * рдЬ्рдЮाрдирдоीрдоांрд╕ा (Epistemology): рд╡ेрджांрдд рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╡िрднिрди्рди рд╕्рд░ोрддों рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬिрдирдоें рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ (рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдзाрд░рдгा), рдЕрдиुрдоाрди (рдЕрдиुрдоाрди), рдЙрдкрдоाрди (рддुрд▓рдиा), рд╢рдм्рдж (рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХा рдк्рд░рдоाрдг), рдЕрд░्рдердкрдд्рддि (рдЕрдиुрдоाрди рд╕े рдЬ्рдЮाрди) рдФрд░ рдЕрдиुрдкрд▓рдм्рдзि (рдЧैрд░-рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рд╕े рдЬ्рдЮाрди) рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। рд╣ाрд▓ांрдХि, рдЕंрддिрдо рд╕рдд्рдп рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо-рдЬ्рдЮाрди рдХे рд▓िрдП, рд╡े рд╢ाрд╕्рдд्рд░ (рд╢्рд░ुрддि) рдХो рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдк्рд░рдоाрдг рдоाрдирддे рд╣ैं। рд╡ेрджों рдФрд░ рдЙрдкрдиिрд╖рджों рдХो рдЕрдкौрд░ुрд╖ेрдп (рдоाрдирд╡-рд░рдЪिрдд рдирд╣ीं) рдФрд░ рд╢ाрд╢्рд╡рдд рдЬ्рдЮाрди рдХा рд╕्рд░ोрдд рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।

 * рддрдд्рд╡рдоीрдоांрд╕ा (Metaphysics): рд╡ेрджांрдд рдХी рддрдд्рд╡рдоीрдоांрд╕ा рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрдЪाрд░ рдХे рдЗрд░्рдж-рдЧिрд░्рдж рдШूрдорддी рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдкрд░рдо рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा, рд╕рднी рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХा рд╕्рд░ोрдд, рдиिрд░्рдЧुрдг (рдЧुрдгों рд╕े рдкрд░े) рдФрд░ рд╕рдЧुрдг (рдЧुрдгों рд╕рд╣िрдд, рдЬैрд╕े рдИрд╢्рд╡рд░) рджोрдиों рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЬрдЧрдд рдХो рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдпा рдЙрд╕ рдкрд░ рдЖрд░ोрдкिрдд рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै (рд╡िрднिрди्рди рд╢ाрдЦाрдУं рдоें рднिрди्рдирддा)। рдЖрдд्рдоा рдХो рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдПрдХ рдЕंрд╢ рдпा рд╕्рд╡рдпं рдм्рд░рд╣्рдо рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рджुрдЦ рдХा рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рдЕрдЬ्рдЮाрди рдпा рд╕्рд╡рдпं рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдмाрд░े рдоें рдЧрд▓рддрдлрд╣рдоी рдХो рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।

рдоोрдХ्рд╖ рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा:

рдоोрдХ्рд╖ (рдоुрдХ्рддि) рд╡ेрджांрдд рдХा рдкрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै। рд╣ाрд▓ांрдХि, рд╡िрднिрди्рди рд╢ाрдЦाрдПं рдоोрдХ्рд╖ рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдФрд░ рдЗрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рднिрди्рди-рднिрди्рди рд╡िрдЪाрд░ рд░рдЦрддी рд╣ैं:

 * рдЕрдж्рд╡ैрдд рдоें рдоोрдХ्рд╖: рдЕрдж्рд╡ैрдд рдоें рдоोрдХ्рд╖ рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХे рдЙрди्рдоूрд▓рди рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо-рдЖрдд्рдоा рдХी рдПрдХрддा рдХे рдЕрдиुрднрд╡ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдХोрдИ рдирдИ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдирд╣ीं рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдЕрдкрдиी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ, рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рдоुрдХ्рдд рдк्рд░рдХृрддि рдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╣ै। рдЗрд╕े 'рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рддि' (рдЬीрд╡рдирдХाрд▓ рдоें рдоुрдХ्рддि) рдФрд░ 'рд╡िрджेрд╣рдоुрдХ्рддि' (рджेрд╣ рдд्рдпाрдЧрдиे рдХे рдмाрдж рдоुрдХ्рддि) рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦा рдЬाрддा рд╣ै।

 * рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рдоें рдоोрдХ्рд╖: рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рдоें рдоोрдХ्рд╖ рднрдХ्рддि рдФрд░ рд╢рд░рдгाрдЧрддि рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ (рдм्рд░рд╣्рдо) рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рдЖрдиंрджрдордп рд╕ंрдмंрдз рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдЕрдкрдиी рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдкрд╣рдЪाрди рдмрдиाрдП рд░рдЦрддी рд╣ै рдФрд░ рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХे рдЧुрдгों рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддी рд╣ै।

 * рдж्рд╡ैрдд рдоें рдоोрдХ्рд╖: рдж्рд╡ैрдд рдоें рдоोрдХ्рд╖ рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХे рдЕрдиुрдЧ्рд░рд╣ рдФрд░ рднрдХ्рддि рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХी рд╕ेрд╡ा рдоें рд╢ाрд╢्рд╡рдд рдЖрдиंрдж рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддी рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдФрд░ рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХे рдмीрдЪ рдХा рдж्рд╡ैрдд рдмрдиा рд░рд╣рддा рд╣ै।

рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖:

рд╡ेрджांрдд рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХे рд╕рдмрд╕े рдкрд░िрд╖्рдХृрдд рдФрд░ рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдк्рд░рдгाрд▓िрдпों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рд╡िрднिрди्рди рд╢ाрдЦाрдУं рдиे рдм्рд░рд╣्рдо, рдЖрдд्рдоा, рдЬрдЧрдд рдФрд░ рдоोрдХ्рд╖ рдХे рдмाрд░े рдоें рдЧрд╣рд░े рдФрд░ рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡िрдЪाрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдП рд╣ैं। рдЕрдж्рд╡ैрдд рдХा рдЕрдж्рд╡ैрддрд╡ाрджी рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг, рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рдХा рдпोрдЧ्рдп рдЕрдж्рд╡ैрддрд╡ाрдж, рдФрд░ рдж्рд╡ैрдд рдХा рдж्рд╡ैрддрд╡ाрдж—рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдиे рднाрд░рддीрдп рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╡िрдЪाрд░ рдкрд░ рдЕрдкрдиी рдЕрдоिрдЯ рдЫाрдк рдЫोрдб़ी рд╣ै। рд╡ेрджांрдд рди рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдоोрдХ्рд╖ рдФрд░ рдЖрдд्рдо-рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдоाрд░्рдЧ рднी рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдХाрд▓ाрддीрдд рдЕंрддрд░्рджृрд╖्рдЯि рдЖрдЬ рднी рдоाрдирд╡ рдЪेрддрдиा, рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдХी рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рджुрдЦ рд╕े рдоुрдХ्рддि рдХी рдЦोрдЬ рдоें рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рдмрдиी рд╣ुрдИ рд╣ै।

рд╕ंрджрд░्рдн:

 * рдоूрд▓ рдЧ्рд░ंрде:

   * рдЙрдкрдиिрд╖рдж (рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдоुрдЦ рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдЬैрд╕े рдИрд╢, рдХेрди, рдХрда, рдоुंрдбрдХ, рдоांрдбूрдХ्рдп, рддैрдд्рддिрд░ीрдп, рдЫांрджोрдЧ्рдп, рдмृрд╣рджाрд░рдг्рдпрдХ)।

   * рдмाрджрд░ाрдпрдг, рдм्рд░рд╣्рдо рд╕ूрдд्рд░।

   * рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп, рдм्рд░рд╣्рдорд╕ूрдд्рд░ рднाрд╖्рдп।

   * рд░ाрдоाрдиुрдЬाрдЪाрд░्рдп, рд╢्рд░ीрднाрд╖्рдп।

   * рдоाрдзрд╡ाрдЪाрд░्рдп, рд╕рд░्рд╡рджрд░्рд╢рдирд╕ंрдЧ्рд░рд╣।

 * рдкुрд╕्рддрдХों рдФрд░ рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕्рд░ोрддों рд╕े:

   * Dasgupta, S. N. (1922). A History of Indian Philosophy. Vol. 1. Cambridge University Press. (рд╡ेрджांрдд рдХे рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рд╡िрднिрди्рди рд╢ाрдЦाрдУं рдкрд░ рдПрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдХे рд▓िрдП)

   * Deutsch, E. (1969). Advaita Vedanta: A Philosophical Reconstruction. University of Hawaii Press. (рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджांрдд рдХी рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдЧрд╣рд░ाрдИ рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП)

   * Mahadevan, T. M. P. (1975). Outlines of Hinduism. Chetana Pvt. Ltd. (рд╡ेрджांрдд рдХे рдоूрд▓рднूрдд рд╕िрдж्рдзांрддों рдкрд░ рдПрдХ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдФрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдкрд░िрдЪрдп рдХे рд▓िрдП)

   * Radhakrishnan, S. (1923). Indian Philosophy. Vol. 2. George Allen & Unwin. (рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдФрд░ рд╡ेрджांрдд рдХी рд╡िрд╕्рддृрдд рдЪрд░्рдЪा рдХे рд▓िрдП)

   * Sharma, C. D. (1960). A Critical Survey of Indian Philosophy. Motilal Banarsidass. (рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХी рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдгाрд▓िрдпों рдФрд░ рдЙрдирдХे рдмीрдЪ рдХे рд╕ंрдмंрдзों рдкрд░ рд╡्рдпाрдкрдХ рдЕрдз्рдпрдпрди рдХे рд▓िрдП)


рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं: